Zinedine Zidane: Nắm đấm thép trong chiếc găng nhung

Khi còn là cầu thủ ra sao thì đến lúc trở thành HLV, Zinedine Zidane vẫn thế. Một người điềm tĩnh, ít nói nhưng không thiếu sự mạnh mẽ, luôn chú tâm quan sát để đưa ra quyết định đúng đắn. Những thành công mà Zizou gặt hái được trong nghiệp cầm quân, mọi phẩm chất mà ông thể hiện trong vai trò HLV có lẽ đã được hình thành từ khi ông còn theo nghiệp quần đùi áo số.

Richard Witschge rất cương quyết. Khi còn là đồng đội của nhau ở Bordeaux, cựu cầu thủ chạy cánh người Hà Lan đã thấy những dấu hiệu cho biết Zinedine Zidane sẽ thành công trong nghiệp huấn luyện hay chưa?

“Không hề”, Witschge trả lời Bleacher Report. “Tôi không nghĩ vậy bởi cậu ấy rất… Thực sự là cậu không rụt rè tuy nhiên không hề muốn được chú ý. Tôi đã thi đấu cùng cậu ấy 3 năm tại Bordeaux và cậu ấy đã trở thành một trong những cầu thủ giỏi nhất thế giới. Tuy vậy tôi không biết cậu ấy sẽ làm HLV”.

Quan điểm của Witschge cũng là ý kiến chung của các đồng đội cũ của Zidane. Có lẽ hơi bất ngờ khi không nhiều người trong số đó nhìn thấy sự thay đổi của cựu tiền vệ người Pháp dù bản thân ông từng thừa nhận sau khi treo giày vào năm 2006, ông không có ý định làm công việc huấn luyện.

Tuy vậy ông đã trở thành HLV. Trước hết Zidane bắt đầu với vai trò giám đốc thể thao ở Real Madrid, trợ lý HLV, HLV đội dự bị của CLB trước khi ngồi vào ghế nóng tháng 1 năm 2016 sau khi Rafael Benitez bị sa thải. Ngay cả những cổ động viên cuồng nhiệt nhất của ông có lẽ cũng không nghĩ thành công sẽ nối tiếp thành công khi Zidane giúp Madrid giành 3 chức vô địch Champions League liên tiếp (điều vô tiền khoáng hậu với 1 HLV) cũng như 2 danh hiệu FIFA Club World Cup và 1 La Liga trong 5 năm.

Đến khi trở lại Bernabeu vào tháng 3 năm 2019 để bắt đầu nhiệm kỳ huấn luyện thứ 2, Zidane đã là 1 trong những HLV thành công nhất thế giới. Với Zidane, việc trở thành HLV của ông thường đi liền với một quan điểm rằng ông không có những yếu tố để theo nghiệp cầm quân. Chính điều đó khiến thành công mà ông gặt hái được càng bất ngờ hơn nữa. Nhưng nếu nhìn vào sự nghiệp cầu thủ hiển hách của Zizou, ta sẽ thấy ông đã tự tạo ra con đường hiện nay cho mình từ lâu. Những phẩm chất trong nghề HLV đã được hình thành từ khi Zidane còn là cầu thủ mà người khác cũng như chính bản thân ông cũng không nhận ra.

Lần đầu tiên Zidane gặp David Bettoni – trợ lý hiện tại của ông ở Madrid – là khi họ cùng khoác áo đội trẻ Cannes. Stephane Plancque – chuyên gia phân tích đối thủ của Real Madrid – từng là đồng đội của Zidane tại Bordeaux. Lần đầu tiên Zizou gặp Antonio Pintus – cựu HLV thể lực của Real Madrid – khi ông gia nhập Juventus từ Bordeaux vào năm 1996. Người nhạc trưởng một thời này có thể từng không quá mặn mà với việc đóng vai chính, tuy nhiên dàn diễn viên phụ thì đã đợi ông ở cánh gà rồi.

Khi còn là cầu thủ, Zidane nổi tiếng trầm tính, ít nói, ông luôn cầm bóng vượt qua đối thủ bằng khuôn mặt lạnh lùng và chỉ thay đổi sắc thái trong những pha phạm lỗi, tình huống tranh cãi. Nhưng ẩn đằng sau vẻ bề ngoài đó, ông luôn quan sát, lắng nghe và tiếp thu theo cách không thực sự rõ ràng (cho đến khi trở thành HLV).

“Khi nhìn lại, bạn có thể hiểu vì sao anh ấy lại trở thành một HLV. Anh ấy giống như một miếng bọt biển, anh ấy lắng nghe rất nhiều. Anh ấy không phải người lắm lời mà là mẫu người lắng nghe và quan sát”, nhà báo Frederic Hermel – người chấp bút cuốn tiểu sử của Zidane xuất bản vào năm ngoái – chia sẻ.

Quan sát từ xa, bản tính trầm lặng của Zidane dường như là trở ngại nếu ông muốn trở thành HLV đỉnh cao. Tuy nhiên những người từng làm việc gần gũi với ông nói rằng đó không phải điểm yếu mà là dấu hiệu cho thấy ông coi trọng việc nghe hơn là nói. Guy Lacombe – một trong những HLV đầu tiên của Zidane ở đội trẻ Cannes – trả lời tờ So Foot vào năm 2017: “Cậu ấy lưu trữ mọi thứ để rồi sau đó tái hiện lại chúng. Đó là phẩm chất đầu tiên của cậu ấy và chính là thứ tạo nên con người hiện tại: một người luôn lắng nghe, chiêm nghiệm lời của người khác và đúc rút kinh nghiệm từ đó. Bạn sẽ không thường thấy điều ấy đâu”.

Nếu trong cuộc sống cá nhân, Zidane là một người kín tiếng thì trong công việc, Zidane luôn là trung tâm của sân khấu, ngay từ những ngày đầu tiên ở Cannes cho đến Bordeaux – nơi ông trở thành một trong những cầu thủ tài năng nhất nước Pháp. Khi giúp Bordeaux lọt vào chung kết UEFA Cup 1996, Zidane mới 23 nhưng đã thể hiện tầm ảnh hưởng trong đội.

Witschge nhớ Zidane đã vào phòng thay đồ để “khích lệ tinh thần toàn đội” trước trận chung kết lượt đi với Bayern Munich – trận đấu mà ông phải ngồi ngoài vì bị treo giò. Và dù còn trẻ thế nhưng Zidane đã thể hiện những dấu hiệu cho thấy ông có niềm tin mạnh mẽ về triết lý bóng đá mà bản thân cho là đúng đắn.

“Cậu ấy thích thứ bóng đá tấn công kỹ thuật và hấp dẫn. Đó là thứ bóng đá chất lượng và là cách cậu ấy thi đấu. Cậu ấy luôn nói rằng thích lối chơi của Ajax cũng như Barcelona thời điểm đó, phong cách của Johan Cruyff. Chúng tôi từng trò chuyện về chúng, phong cách bóng đá và cách các đội trẻ Ajax chơi bóng. Cậu ấy rất quan tâm đến những điều ấy”, Witschge bày tỏ.

Tuy vậy, bất kể Zidane có nghĩ mình hiểu biết về bóng đá như thế nào thì có lẽ ông đã nhận được bài học để thức tỉnh khi gia nhập Juventus vào mùa hè năm 1996. Trong giai đoạn chuẩn bị trước mùa giải đầu tiên, ông đã bị sốc bởi cường độ các bài tập thể lực tại đây. Dimas – cầu thủ gia nhập Juventus sau Zidane vài tháng – cũng có cảm giác bất ngờ tương tự.

Cựu hậu vệ trái người Bồ Đào Nha nói: “Để tôi nói cho mọi người sự thật, đó quả là cơn ác mộng về mặt thể chất. Với người Italy, đây là điều họ đã trải qua hàng ngày. Họ chính là những tấm gương. Những người đã ở đó nhiều năm là [Ciro] Ferrara, [Moreno] Torricelli, [Angelo] Di Livio, [Attilio] Lombardo, [Gianluca] Pessotto. Tôi không nghĩ có cầu thủ Italy nào lại lười cả. Ngay cả Del Piero với mọi phẩm chất tuyệt vời như vậy cũng tập luyện như một con thú. Do đó, bạn cũng phải tập như thế. Điều đó giúp tôi trở thành cầu thủ tốt hơn và với Zidane chắc chắn cũng như thế”.

Dưới sự chỉ đạo của HLV thể lực Giampiero Ventrone, Pintus đã thiết lập nên nhịp độ tập luyện thể chất điên cuồng tại Juventus. 2 thập niên sau (vào năm 2016), Zidane bổ nhiệm người đàn ông Italy này làm HLV thể lực tại Real Madrid và các bài tập thể lực của ông chính là nền móng cho cú đúp danh hiệu La Liga và Champions League mùa giải ấy.

Ngoài ra, Zidane cũng sử dụng hiểu biết về khía cạnh thể chất để thuyết phục Cristiano Ronaldo rằng thỉnh thoảng nên nghỉ ngơi một vài trận, điều đó sẽ giúp anh đạt phong độ cao nhất ở vòng đấu loại trực tiếp Champions League. Bằng chứng là tiền đạo người Bồ Đào Nha đã thể hiện phong độ ngoạn mục trong 2 mùa giải cuối cùng ở sân Bernabeu.

Trở lại với câu chuyện tại Juventus, bên cạnh những buổi tập tiêu hao rất nhiều năng lượng, thứ có tác động lớn tới Zidane chính là văn hóa chiến thắng của CLB. HLV trưởng Marcello Lippi đã tạo ra một môi trường mà ở đó chỉ những tiêu chuẩn cao nhất mới được chấp nhận. Nhà báo Frederic Hermel bày tỏ quan điểm: “Chính ở Italy anh ấy đã học được về sự cạnh tranh ở mức độ cao nhất trên mọi khía cạnh. Anh ấy đã tiếp thu được tính cạnh tranh khi còn là cầu thủ ở Italy, ngoài ra là việc lên kế hoạch cho một mùa giải với rất nhiều bài tập thể chất trong mùa hè và thực hiện lại điều đó ngay sau kỳ nghỉ đông. Trên cương vị HLV, anh ấy giống một người Italy”.

Thời điểm Zidane gia nhập Real Madrid vào mùa hè năm 2001, ông đã là nhà vô địch châu Âu và thế giới cùng đội tuyển Pháp. Ngoài ra, ông cũng đã giành 2 scudetto, chủ nhân của 1 danh hiệu Quả bóng vàng và 2 lần trở thành Cầu thủ xuất sắc nhất năm của FIFA. Cú vô-lê kinh điển vào lưới Bayer Leverkusen tại Glasgow trong mùa giải đầu tiên khoác áo Los Blancos càng giúp Zidane xây dựng vị thế chắc chắn trong ngôi đền của những huyền thoại.

Alvaro Mejia là một sản phẩm của lò đào tạo Real Madrid. Vào đầu những năm 2000, anh đang thi đấu ở các cấp đội trẻ với niềm cảm hứng mang tên Zinedine Zidane. Sau đó trung vệ này bước lên đội một vào mùa giải 2003/2004. Và anh phát hiện ra dù Zidane không hài lòng vì đẳng cấp của nhiều màn trình diễn trong đội không thực sự tương xứng thì ông vẫn sẵn lòng chia sẻ lời khuyên cho các cầu thủ trẻ.

Mejia nói trên Bleacher Report: “Tôi nhớ có một vài trận đấu anh ấy thực sự rất cáu. Ví dụ như trận tứ kết Champions League trước Monaco [năm 2004, Real Madrid thua vì luật bàn thắng sân khách]. Anh ấy mang trong mình cá tính của nhà vô địch và anh ấy muốn thể hiện điều đó ngay cả trong buổi tập. Khi mọi thứ diễn ra không theo ý muốn, anh ấy luôn là người đầu tiên nói với các đồng đội: ‘Này, chuyện gì đang xảy ra thế?’.

Nhưng tôi nhớ cũng có nhiều lần anh đến gặp tôi và cho tôi lời khuyên về cách đọc trận đấu hay cách sẵn sàng cho một số tình huống nhất định, chẳng hạn như phá vỡ các tuyến của đối phương chỉ với một đường chuyền. Anh ấy không bao giờ to tiếng hay quát mắng tôi thậm tệ. Nếu thấy bạn có điều gì chưa tốt, anh ấy sẽ đến nói với bạn một cách nhẹ nhàng, lặng lẽ để giúp bạn cải thiện”.

Những thành tựu trên sân cỏ cộng thêm mối quan hệ với các cầu thủ chủ chốt của Real Madrid – được hình thành khi còn là trợ lý cho Carlo Ancelotti ở mùa giải 2013/2014 – giúp Zidane nhận được sự kính trọng tuyệt đối trong phòng thay đồ khi tiếp quản công việc từ Benitez vào đầu năm 2016. Chính sự gắn kết bền chặt của các thành viên trong phòng thay đồ đã góp phần giúp Real Madrid gặt hái thành công đáng kinh ngạc trong 2 năm rưỡi đầu tiên Zidane nắm quyền.

Trên khía cạnh chiến thuật, Zidane không cố gắng thay đổi hay cải tạo điều gì đã có. Triết lý của ông là tạo ra một cấu trúc phòng ngự vững chắc và cho phép các cầu thủ tấn công tự do thể hiện. Nhà báo Frederic Hermel gọi Zidane là một người “thực dụng” về chiến thuật, tức là ông không thích thảo luận về chiến thuật của đội trước công chúng. Nó phản ánh một niềm tin – điều đã được phát triển trong suốt quãng thời gian ông chơi bóng tại Italy – rằng “bí mật là một phần của chiến lược”. Bị ám ảnh bởi những cuộc thảo luận toàn đội dài lê thê khi còn là cầu thủ, Zidane luôn cố gắng đưa ra những chỉ dẫn về chiến thuật thật mạnh mẽ và đúng trọng tâm.

“Khi còn là cầu thủ, tôi rất ghét mỗi khi HLV nói chuyện với toàn đội quá dài. Các đồng đội tôi cũng vậy, họ thường ngừng nghe chỉ sau 10 phút. Vì thế hiện nay, khi phải nói chuyện với các cầu thủ, tôi chỉ cố gắng đưa ra 1 đến 3 chỉ dẫn và luôn kết thúc bằng câu: ‘Giờ thì ra sân và tận hưởng từng phút giây đi’. Không hơn không kém”, Zidane chia sẻ với ký giả Frederic Hermel.

Sự xuất sắc của Zidane trong công việc huấn luyện thể hiện ở khả năng thấu hiểu tâm trạng trong phòng thay đồ và truyền sự điềm tĩnh của bản thân cho các cầu thủ. Với Dimas – đồng đội cũ của Zidane ở Juventus trong 2 năm – đó chính là điều mà Lippi luôn thể hiện.

Cựu tuyển thủ Bồ Đào Nha bày tỏ: “Tôi nghĩ cậu ấy đã học hỏi điều đó từ Lippi bởi Lippi chính là mẫu HLV như vậy. Rất điềm tĩnh. Ông rất quyết liệt khi phải đưa ra những quyết định quan trọng nhưng trong hầu hết thời gian trận đấu, ông nói chuyện rất nhẹ nhàng: ‘Các anh đang thi đấu và biết mình phải làm gì rồi đấy’. Đó là điều tôi thấy ở Zidane. Cậu ấy không phải lúc nào cũng ra lệnh cho các cầu thủ mà để họ tự hành động. Khi có một bàn thắng, cậu ấy sẽ thể hiện cảm xúc nhưng sẽ luôn cố gắng điềm tĩnh để toàn đội thi đấu”.

Mejia – người đã rời Real Madrid vào năm 2007 – bổ sung: “Lúc còn là cầu thủ, anh ấy luôn có cách thức tốt nhất để nói chuyện với các cầu thủ khác. Và khi trở thành HLV, anh ấy cũng làm điều tương tự. Anh ấy kiểm soát phòng thay đồ thông qua việc trò chuyện với học trò. Mặt khác, anh có cá tính của nhà vô địch để truyền cho các cầu thủ. Quả là sự cân bằng hoàn hảo”.

Một nắm đấm thép giấu trong chiếc găng tay nhung. Khi còn là cầu thủ ra sao, khi trở thành HLV, Zidane cũng vậy”.